Anatomia i fizjologia płuc

1. Budowa płuc

Płuca znajdują się w klatce piersiowej i są częścią układu oddechowego. Zajmują większość przestrzeni wewnątrz klatki piersiowej. Są otoczone ścianą klatki piersiowej, utworzoną z żeber i mięśni międzyżebrowych. Płuca są oddzielone od siebie śródpiersiem, które zawiera serce i inne narządy. Poniżej płuc znajduje się przepona, cienki mięsień oddzielający jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej.  

Każde płuco jest podzielone na płaty:

1. Lewe płuco składa się z 2 płatów. Serce znajduje się we wgłębieniu (wcięciu sercowym) w dolnym płacie
2. Prawe płuco składa się z 3 płatów i jest nieco większe niż płuco lewe

Tchawica jest przewodem biegnącym w obrębie szyi i klatki piersiowej. Dzieli się na dwie części, zwane oskrzelami głównymi. Jedno oskrzele główne dochodzi do każdego płuca. Miejsce, w którym oskrzele wnika do płuca nosi nazwę wnęki. 

Opłucna jest cienką błoną, która pokrywa płuca i wyścieła ściany klatki piersiowej. Chroni płuca i wytwarza płyn, który zmniejsza tarcie, dzięki czemu płuca mogą się swobodnie poruszać w obrębie klatki piersiowej. Opłucna składa się z dwóch warstw:

1. Wewnętrzna – opłucna płucna – warstwa pokrywająca płuco
2. Zewnętrzna – opłucna ścienna – warstwa wyściełająca ściany klatki piersiowej

Przestrzeń między dwiema warstwami nosi nazwę jamy opłucnej.

Każde z oskrzeli głównych dzieli się na mniejsze oskrzela segmentowe (zawierające w ścianie drobne gruczoły i chrząstkę). Te mniejsze oskrzela następnie dzielą się na jeszcze mniejsze oskrzeliki (nie zawierają chrząstki ani gruczołów). Na końcu każdego z oskrzelików znajdują się miliony drobnych woreczków zwanych pęcherzykami płucnymi, pęcherzyki płucne są otoczone drobnymi naczyniami krwionośnymi (kapilarami). Oskrzeliki są wyścielone komórkami, które mają cienkie wypustki zwane rzęskami.

Płuca wytwarzają substancję złożoną z tłuszczów i białek, noszącą nazwę surfaktantu. Surfaktant pokrywa powierzchnię pęcherzyków, ułatwiając im napełnianie i opróżnianie przy każdym oddechu. 

Płyn powstający w płucach jest drenowany przez różne grupy węzłów chłonnych:

1. Węzły oskrzelowe
2. Węzły przywnękowe
3. Węzły śródpiersiowe górne
4. Węzły podostrogowe
5. Węzły śródpiersiowe dolne

2. Funkcja płuc

Do głównych funkcji płuc należy przenoszenie tlenu z powietrza do krwi i uwalnianie dwutlenku węgla z krwi na zewnątrz.

Powietrze dostaje się do dróg oddechowych przez nos lub usta, przechodzi przez tchawicę, oskrzela i oskrzeliki do pęcherzyków płucnych. Wymiana tlenu i dwutlenku węgla zachodzi w pęcherzykach płucnych. W pęcherzykach płucnych zachodzi wchłanianie tlenu z powietrza, trafia on do krwi i następnie jest rozprowadzany po organizmie. Dwutlenek węgla, będący produktem ubocznym przemian zachodzących w komórkach, trafia z krwi do pęcherzyków i jest wydychany z organizmu.

Płuca odgrywają rolę w mechanizmach obronnych przed szkodliwymi substancjami zawartymi w powietrzu, takimi jak dym tytoniowy, zanieczyszczenia, bakterie i wirusy. Te substancje mogą wniknąć przez nos i zatrzymać się w obrębie płuc. Płuca wytwarzają gęsty śliski płyn (śluz), który może zatrzymać i częściowo unieszkodliwić te substancje. Rzęski poruszają się, aby wypchnąć śluz przez oskrzeliki, skąd jest usuwany podczas kaszlu lub połykania.